بنیاد ملی توسعه فناوری های فرهنگی

NFT چیست ؟

پیش از بررسی فنی مفهوم NFT می‌خواهیم شکل ساده شده مفاهیم آن را بررسی کنیم. فرض کنید اثری را به کمک فتومونتاژ در فتوشاپ خلق کرده باشید و بخواهید آن را به فروش برسانید. هر شخصی می‌تواند یک کپی از اثر شما را در کامپیوتر خود داشته باشد و با دانلود آن اثر، هیچ حق مالکیتی نیز به شما پرداخت نشود. در مثالی دیگر فرض کنید تابلو نقاشی رنگ روغن کشیده باشید و بخواهید آن‌ را به فروش برسانید. در مثال اول یعنی عکس و در مثال دوم، تابلو نقاشی، هر دو را می‌توانید به یک NFT تبدیل کنید و با این تبدیل، حتی با از بین رفتن کالای فیزیکی – در اینجا تابلو نقاشی – خود اثر در قالب یک NFT از بین نمی‌رود و حق مالکیت آن در اختیار صاحب اصلی NFT حفظ می‌شود.

اگر بخواهیم ساده‌تر از این توضیح دهیم باید گفت در صورتیکه تابلو نقاشی به یک عکس تبدیل و آن عکس در قالب یک NFT فروخته شود، این عکس دارای شناسانامه منحصر به فردی خواهد بود که حتی کپی‌های آن نیز برابر با اثر اصلی نخواهند بود. به این ترتیب، حتی یک عکس با فرمت JPEG نیز می‌تواند به یک NFT تبدیل و فروخته شود.

در حقیقت، NFT به دارایی دیجیتالی می‌گویند که همانند آثار هنری قابل جمع‌کردن باشد. این دارایی دیجیتال، ارزش خود را به صورت نوعی از رمزارز حفظ می‌کند. در حقیقت، همانطور که یک فرش دستبافت یا تابلوی نقاشی، ارزش خود را در طول زمان حفظ می‌کند و نوعی سرمایه‌گذاری به شمار می‌آید، در رابطه با NFT نیز همین امر صدق می‌کند که در ادامه به توضیح آن خواهیم پرداخت.

خود واژه NFT به معنای «ژتون (توکن) غیر قابل معاوضه» (non-Fungible Token | NFT) است و در حقیقت، توکنی دیجیتال و نوعی رمز ارز مانند بیت‌کوین و اتریوم است. اما برخلاف یک سکه استاندارد در بلاکچین بیت‌کوین، NFT منحصر به فرد است و نمی‌توان آن‌ را معاوضه کرد.

NFT بخشی از بلاکچین اتریوم است.

غیر قابل معاوضه به چه معناست؟

ممکن است این سوال برای شما پیش آمده باشد که «غیر قابل معاوضه» (non-fungible) به چه معناست. در حقیقت، NFT را نمی‌توان مانند اسکناس به طور مستقیم رد و بدل کرد چراکه هیچ دو NFT با یکدیگر مشابه نیستند. برای درک بیشتر می‌توانید بلیت کنسرت را در نظر بگیرید، در یک کنسرت، هیچ دو بلیتی با یکدیگر برابر نیستند و هر بلیت، منحصر به فرد است و اطلاعات مشخصی مانند نام خریدار، تاریخ کنسرت و شماره صندلی (جایگاه) را شامل می‌شود. این اطلاعات سبب می‌شوند تا نتوان بلیت‌ها را با یکدیگر معاوضه کرد.

با توضیحات بالا می‌توان به اهمیت این توکن و تفاوت آن‌ها با سایر رمزارزها پی برد. NFT فقط یک دارایی نیست و اطلاعات اضافی را شامل می‌شود که این اطلاعات ارزش NFT را به بیش از یک ارز خالص ارتقا داده و به قلمرو حقیقی آن می‌رساند. بنابراین، NFTها انواع مختلفی دارند اما می‌توانند به هنر دیجیتال، فایل موسیقی، ویدیو یا هر چیز منحصر به فردی اختصاص پیدا کنند که دارای ارزش باشد. به بیان ساده تر، NFTها نوعی کالای کلکسیونی به شمار می‌آیند اما بر خلاف این‌که به طور مثال یک تابلو رنگ روغن داشته باشید، یک عکس با فرمت JPG خواهید داشت.

توضیح خاصیت غیرقابل معاوضه بودن با استفاده از مثال‌ها به راحتی انجام می‌شود. یک سکه ارز دیجیتال سولانا همواره برابر با یک سکه دیگر سولانا است یا حتی یک اسکناس هزار تومانی از هر جهت با یک اسکناس هزار تومانی دیگر یکسان است. اما به طور مثال، یک تابلوی نقاشی کوبیسم اثر پیکاسو، ارزشی دارد که در حراجی مشخص و به بالاترین پیشنهاد داده می‌شود.

هنرمندانی که بخواهند آثار خود را به صورت NFT به فروش برسانند باید در یک فروشگاه ثبت نام و توکن‌های دیجیتالی را با بارگذاری و تایید اعتبار اطلاعات خود بر روی یک بلاکچین «ضرب)) (Mint) کنند. این کار، هزینه‌ای در حدود ۴۰ تا ۲۰۰ دلار را شامل می‌شود. هنرمندان می‌توانند پس از ایجاد NFT از آثار خود، آن‌ها را برای یک حراجی ثبت کنند. در ادامه مطلب، نحوه انجام این کار و فروش آثار را یاد می‌گیریم و اشاره خواهیم کرد که هزینه‌های این کار، بسیار بیشتر از ۲۰۰ دلار خواهد بود.

اثر فروخته شده با ارزشی بیش از ۳۰۰۰ دلار

تفاوت توکن قابل معاوضه و غیر قابل معاوضه چیست؟

با مطالعه مطالب بالا می‌دانیم که NFT یک توکن یا ژتون غیرقابل معاوضه است اما فقط آن را تعریف کرده‌ایم و شاید برای درک معنای حقیقی، نیاز به توضیحات بیشتری داشته باشیم تا تفاوت توکن قابل معاوضه و غیرقابل معاوضه را درک کنیم.

فناوری بلاکچین همواره با رمزارزها توصیف شده است. اگر به تازگی با بلاکچین آشنا شده باشید احتمالا گمان می‌کنید که این فناوری تنها برای توسعه دارایی‌های رمزی مناسب است اما در حقیقت،‌ پتانسیل بکارگیری این فناوری فراتر از رمزارزها است. در حال حاضر، دولت‌ها، شرکت‌ها و افراد می‌توانند شناسه‌ها، گواهینامه‌ها و داده‌های مختلف و حیاتی را بر روی بلاکچین قرار دهند. حتی دانشجویان می‌توانند مدرک تحصیلی خود را به صورت بلاکچین در اختیار داشته باشند که در تمام جهان شناخته شده باشد. اما چه اتفاقی سبب شده تا افراد به چنین قابلیت ویژه‌ای دسترسی داشته باشند. برای پاسخ به این سوال باید با توکن‌های قابل معاوضه و غیر قابل معاوضه آشنا شویم.

توکن چیست؟

توکن اشاره به نمایش مشهودی از حس، واقعیات یا کیفیت‌های مختلف دارد و افراد در زندگی روزمره با آن روبرو می‌شوند. به طور مثال، کلید هتل، اثبات یا نمایشی برای پرداخت هزینه اتاق به شمار می‌آید یا کارت شناسایی شما نشان دهنده استخدام شما در یک شرکت است. همچنین، گواهینامه رانندگی یک شخص بیان‌گر قبولی او در امتحانات رانندگی و صلاحیت او برای رانندگی است. به طور مشابه، توکن را می‌توان یک ماهیت وجودی خاص در فضای رمزنگاری توصیف کرد.

این توکن می‌تواند دارای ارزش، حق رای، سهام یا هر چیز دیگری باشد و محدود به یک نقش خاص نیست بلکه می‌توان نقش‌های مختلفی را به آن اختصاص داد. یک توکن می‌تواند بیانگر ویژگی یا دارایی خاص از یک شرکت باشد و برای شرکت این امکان وجود دارد که به سرمایه‌گذاران خود در مزایده‌های عمومی، توکن بدهد.

اهمیت توکن چیست؟

حال این سوال پیش می‌اید که نقش و اهمیت توکن‌ها در چیست و چرا برای آشنایی با NFT باید در ابتدا با توکن آشنا باشیم. همانطور که گفته شد، توکن‌ها محدود به نقش خاصی نیستند و کاربردهای زیادی دارند که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم.

• توکن نقش یک دروازه برای ورود به برنامه‌ها و خدمات بلاکچین دارد.
• توکن‌ها در تایید صلاحیت اشخاص در برخی از حق رای‌ها نقش دارند.
• توکن می‌تواند در تجربه کاربر نقش مهمی داشته باشد. به طور مثال، به کمک توکنِ کاربران در یک مرورگر اینترنت می‌توان خدمات مختلفی را به آن‌ها ارائه داد.
• از نقش‌های مهم توکن می‌توان به رد و بدل کردن دارایی‌ها (ارزش‌ها) اشاره کرد. در حقیقت، از توکن در بلاکچین برای تبدیل ارزش استفاده شده است.
• علاوه بر تمامی کابردهای بالا، توکن می‌تواند بیانگر مالکیت یک کالای خاص باشد و همین کاربرد است که تفاوت توکن‌های قابل معاوضه با توکن‌های غیرقابل معاوضه را نشان می‌دهد.

مبنای تفاوت توکن‌ها بر چه اساس است؟

هیچ شکی نیست که بلاکچین فناوری مناسبی برای مدیریت دارایی‌های دیجیتال با انواع مختلف است چراکه امنیت بالایی دارد. همچنین، توکن‌هایی که منحصر به فرد باشند و به جای ارزش بتوانند داده و اطلاعات در خود نگهداری کنند، نسبت به سایر توکن‌ها ترجیح داده می‌شوند. این نوع از توکن‌ها که با نام توکن غیر قابل معاوضه شناخته می‌شوند در اتریوم با استاندارد ERC-721 تعریف می‌شوند. در نتیجه، به خوبی مشخص می‌شود که توکن‌های قابل معاوضه و توکن‌های غیرقابل معاوضه مانند NFT بر ذخیره‌سازی اطلاعات تمرکز دارند.

در تعاریف اقتصادی، یک دارایی قابل معاوضه، به قابلیت آن برای مبادله با سایر دارایی‌ها یا کالاها با ارزش یکسان اشاره دارد. معمول‌ترین مثال دارایی قابل معاوضه، پول و ارز فیات است. به طور مثال، یک اسکناس ۵۰ هزار تومانی برای هر شخص به یک میزان ارزش دارد. طلا مثال دیگری از دارایی قابل معاوضه است چراکه یک اونس طلا در هر کشور، همان ارزش را در کشور دیگر خواهد داشت. اما همانطور که در ابتدای متن گفته شد، NFTها توکن‌هایی غیر قابل معاوضه هستند و نمی‌توان‌ آن‌ها را با توکن‌های دیگر معاوضه کرد و ارزش خود را از کالای اختصاص یافته به آن‌ها دریافت می‌کنند.

توکن‌های قابل معاوضه همانطور که از نامشان پیداست، به راحتی با یکدیگر معاوضه می‌شوند. در واقع هر دو توکن از توکن‌های قابل معاوضه یک پروژه ارز دیجیتال، شرایط یکسانی دارند و به همین دلیل معاوضه آن‌ها به راحتی قابل انجام است. ویژگی قابل معاوضه بودن در توکن‌هایی که برای پرداخت استفاده می‌شوند بسیار مهم است چرا که یکی از اصلی‌ترین ویژگی‌های پول، قابل معاوضه بودن است. شما می‌توانید هر اسکناس ده هزار تومانی را با یک اسکناس ده هزار تومانی دیگر که در تاریخ دیگری چاپ شده معاوضه کنید و این تعویض هیچ تاثیری روی ارزش دارایی‌های شما ندارد اما انجام این کار با دو اثر هنری ممکن نیست.

در مقابل، توکن‌های غیر قابل معاوضه، دارای «ارزش پیشنهادی یکتا» (Unique Value Proposition | UVP) هستند و هریک ، شناسه مخصوصی دارند تا از میان سایر توکن‌ها قابل شناسایی باشند. به دلیل همین ویژگی منحصر به فرد است که NFTها نایاب و کمیاب می‌شوند و به جهت تقاضای زیاد، ارزش بسیار بالایی پیدا می‌کنند. علاوه بر این، به کمک NFTها می‌توان علاوه بر تجارت، انتقال مالکیت نیز انجام داد.

نحوه کارکرد NFT به چه شکل است؟

NFTها بخشی از بلاکچین اتریوم هستند و در نتیجه، ژتون‌هایی به شمار می‌آیند که اطلاعات اضافه‌ای در آن‌ها ذخیره شده است. البته در حال حاضر صدور توکن‌های NFT در شبکه‌های بلاکچین دیگر مانند بایننس نیز قابل انجام است. اطلاعات اضافه شده به توکن‌های غیر قابل معاوضه، بخش مهم توکن‌ها را تشکیل می‌دهند و سبب می‌شوند تا هنر، موسیقی، ویدیو و مواردی از این دست را با فرمت‌های مختلف عکس، فیلم و موسیقی پوشش دهند. از آن‌جایی که این رمزارزها، ارزشی را در خود حفظ و نگهداری می‌کنند، می‌توان آن‌ها را خرید و فروش کرد و مانند انواع مختلف آثار هنری، این ارزش توسط بازار و مکانیزم عرضه و تقاضا تنظیم می‌شود.

البته با توجه به مطالب بالا نمی‌توان گفت که تنها یک نسخه دیجیتال از اثر هنری NFT در بازار وجود دارد. همانطور که تابلوهای نقاشی اصیل و کپی‌شده در دنیا وجود دارند و خرید و فروش می‌شوند، مشابه‌ آن‌ نیز برای ‌NFTها وجود دارد که همگی به ارزش NFT اصلی (اصیل) نیستند. البته باید این نکته را هم اضافه کنیم که با دانلود یک عکس نمی‌توانید صاحب آن شوید چراکه این عکس، اطلاعات ذخیره شده‌ای را به همراه ندارد که بتواند بخشی از بلاکچین اتریوم باشد.

نحوه خرید NFT به چه شکل است؟

NFT را می‌توان از طریق پلتفرم‌های مختلفی خریداری کرد که روش خرید در هر کدام از آن‌ها با هم متفاوت است. در هر حال، برای خرید NFT  از هر پلتفرمی به یک کیف پول ارز دیجیتال مخصوص آن پلتفرم نیاز دارید و این کیف پول باید از طریق صرافی‌های ارز دیجیتال با رمزارزهای مورد قبول پلتفرم شارژ شود. به دلیل تقاضای زیاد NFTها، آن‌ها را در رویدادها و حراجی‌های مختلفی به فروش می‌رسانند و متقاضیان خرید باید از قبل برای این رویداد ثبت نام و کیف پول خود را شارژ کرده باشند. در این حراجی‌ها هر NFT به بالاترین قیمت پیشنهادی از سوی کاربران فروخته می‌شود. در زیر، فهرستی از سایت‌های فروشنده NFT آورده شده است.

• Nifty Gateway
• Foundation
• VIV3
• BakerySwap
• Axie
• Rarible
• NFT ShowRoom
• OpenSea
• SuperRare

علاوه بر این، به تازگی از NFTها برای خرید‌های درون‌برنامه‌ای بازی‌ها نیز بهره می‌گیرند. این دارایی‌ها توسط بازی‌کنندگان خرید و فروش می‌شوند. به طور مثال، شمشیرهای یک کاراکتر مخصوص در بازی، پوسته‌های مختلف یا آواتارها همگی از جمله این دارایی‌ها به شمار می‌آیند.

ساخت NFT چگونه انجام می‌شود؟

تا اینجا با NFT آشنا شده‌ایم و موارد استفاده از آن را شناخته‌ایم. حال این سوال پیش می‌آید که چگونه یک NFT  بسازیم و در فروش آن نقش داشته باشیم. خوب است بدانید که سازنده تصویر زیر، این تصویر را به قیمت ۳۶۰۰ دلار به فروش رساند.

به بیان ساده،‌ این امکان وجود دارد که هر شخصی بتواند اثر هنری خلق کند و با تبدیل آن به NFT روی بلاکچین آن اثر را به فروش برساند. حتی می‌توان درصدی را به عنوان کمیسیون در نظر گرفت که با فروش مجدد آن، این کمیسیون به شما برسد. همانند خرید NFTها، برای ساخت آن‌ها نیز به کیف پولی پر از رمزارز نیاز دارید و همین امر، ساخت آن را دشوار می‌کند.

هزینه‌های پنهان این کار، قیمتی نجومی دارند چراکه سایت‌ها به ازای هر فروش، «هزینه تراکنش» (Gas Fee) دریافت می‌کنند. همچنین باید کارمزدهای شبکه بلاکچین، نرخ‌های تبدیل و نوسان آن‌ها را نیز در نظر گرفت. با در نظر گرفتن تمامی این موارد ممکن است به این نتیجه برسید که هزینه‌های پرداختی، بسیار بیشتر از پول دریافتی حاصل از فروش NFT خواهد بود. البته به این نکته هم توجه داشته باشید که درصد کمیسیون برخی از سایت‌ها با دیگری متفاوت است که می‌توان با کمی جستجو، برآورد هزینه انجام داد.

در ادامه نحوه  تبدیل یک اثر به NFT را به صورت گام به گام توضیح می‌دهیم. به این ترتیب، می‌توانید آثار ساخته شده خود را به صورت NFT به فروش برسانید.

گام اول

به طور مثال می‌خواهیم تصویر زیر را به عنوان یک NFT به فروش برسانیم.

در گام اول باید راهی وجود داشته باشد تا به نحوی اثبات کنید که مالک یا خالق اثر هستید. در این‌جا تصاویر و فایل‌های طراحی در نرم‌افزار NCG، مالک اصلی اثر را توصیف می‌کنند.

گام دوم

در گام دوم باید یک فروشگاهNFT را انتخاب کنید که در  این مثال از فروشگاه «Rarible» استفاده شده است. برای ساخت NFT باید بر روی دکمه «Create» در پایین صفحه کلیک کنید اما پیش از آن می‌خواهیم کیف پول خود را به این فروشگاه متصل کنیم در نتیجه از دکمه «Connect» در بالای صفحه استفاده می‌کنیم.

در پنجره باز شده، بر روی کیف پول خود کلیک کنید و بعد از وارد کردن اطلاعات کاربری، کیف پول به حساب شما متصل خواهد شد چراکه در فرآیند ساخت این توکن باید در حساب خود، «اتر» (Ether) داشته باشید.

گام سوم

بعد از اتصال کیف پول به فروشگاه، بر روی دکمه «Create» کلیک کنید. همانطور که در تصویر زیر مشاهده می‌کنید، دو انتخاب «Single» و «Multiple» خواهید داشت. انتخاب دوم زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که بخواهید چندین نمونه از اثر را خلق کنید. در اینجا، «Single» را انتخاب می‌کنیم.

 

گام چهارم

با کلیک بر روی دکمه «Single» پنجره زیر نمایان می‌شود که برای آپلود فایل مورد نظر خود باید بر روی دکمه «Choose File» کلیک کنید. همانطور که در تصویر زیر مشاهده می‌کنید، فرمت‌های مختلف صوتی و تصویری را می‌توان در این بخش وارد کرد.

نکته‌ای که باید در اینجا به آن اشاره کنیم این است که وقتی عکسی را به NFT تبدیل می‌کنید، خود اثر به تنهایی در بلاکچین اتریوم ذخیره نمی‌شود بلکه شامل لینکی خواهد بود که در آن، عکس به صورت فشرده شده قرار دارد. بنابراین، درصورتی که بخواهیم خریدار به تصویری با کیفیت دسترسی داشته باشد باید گزینه «Unlock once purchased» را فعال کنیم. با این کار امکان اضافه کردن لینک اضافی را خواهید داشت که این لینک می‌تواند محل ذخیره تصویر با کیفیت بالا باشد.

برای قیمت‌گذاری بر روی اثر باید گزینه «Instant Sale Price» را فعال کنیم. در این مثال، قیمت اثر به میزان ۶ اتر تعیین شده است که با کسر کارمزد ۲/۵ درصد، ۵/۸۵ اتر، سهم فروشنده خواهد بود. این مقدار با توجه به قیمت آن، در حال حاضر، مقداری بیش از ۱۱ هزار دلار خواهد داشت که تمامی این اطلاعات در تصویر زیر آورده شده است.

گام پنجم

در ادامه با اسکرول به سمت پایین می‌توانیم کلکسیون خود را ایجاد کنیم که البته این امکان نیز وجود دارد که با فشردن دکمه «Create» این توکن را خودمان بر اساس استانداردهای توکن ایجاد کنیم اما در اینجا از «Rarible» استفاده شده است. در ادامه نیز می‌توان سایر اطلاعات مورد نیز این NFT را وارد کرد. مشاهده می‌کنید که در تصویر زیر، میزان «Royalties» برابر با ۱۰ درصد تعیین شده و به این معنی است که اگر بعدها توسط اشخاص دیگری، این اثر به فروش برسد، ۱۰ درصد از فروش آن به خالق اثر اختصاص پیدا می‌کند.

گام ششم

در این مرحله، بعد از این‌که وصل بودن کیف پول خود را به فروشگاه کنترل کردید، بر روی دکمه «Create Item» کلیک کنید.

گام هفتم

در مرحله بعد، پس از آپلود، مراحل ایجاد توکن را به فشردن دکمه «Start» آغاز خواهید کرد. از آن‌جایی که این کار از طریق بلاکچین صورت می‌گیرد، باید هزینه‌ای بر مبنای هزینه تراکنش بپردازید.

با فشردن دکمه Start، صفحه‌ مربوط به کیف پول شما نمایش داده خواهد شد. همانطور که در تصویر زیر مشاهده می‌کنید، هزینه تراکنش برابر با ۸۳ یورو نشان داده است.

البته با فشردن دکمه «Edit» این امکان وجود دارد که تا حدی این هزینه را کاهش دهید. به طور مثال، می‌توانید فرآیند تراکنش را بر روی «Slow» تنظیم کنید تا با افزایش زمان تراکنش، هزینه نهایی کاهش پیدا کند.

همچنین می‌توانید در صفحه اصلی، عددی کمتر را برای هزینه گاز در نظر بگیرید. البته اگر این مقدار، از عدد مشخصی کمتر باشد، تراکنش انجام نخواهد شد.