طبقه‌بندی آنکتاد از صنایع خلاق

یازدهمین کنفرانس آنکتاد که در سال ۲۰۰۴ در سطح وزیرانی از کشورهای عضو برپا شد، نقطه عطف بسیار مهمی در پذیرش مفهوم “صنایع خلاق” بود. در این کنفرانس عنوان “صنایع خلاق ” بر پیشانی جلسه‌ی اقتصاد بین‌المللی و توسعه نشست، تا اعضای جلسه از رهنمودهایی که توسط یک هیئت کارشناسی عالی‌رتبه در زمینه‌ی صنایع خلاق و توسعه پیشنهاد می‌شد، الهام بگیرند (آنکتاد، ۲۰۰۸).

آنکتاد تعریف خود از صنایع خلاق را به شرح زیر ارائه نموده است.

صنایع خلاق صنایعی هستند که:

چرخه‌هایی از خلق، تولید و توزیع کالاها و خدمات‌اند که خلاقیت و سرمایه‌ی فکری را به‌عنوان ماده خام به کار می‌گیرند.

متشکل از مجموعه‌ای از فعالیت‌های دانش‌بنیان، متمرکز بر هنر اما نه محدود به آن است که پتانسیل درآمدزایی از دادوستد و حقوق مالکیت معنوی دارند.

شامل محصولات مادی و ملموس و غیرمادی و معنوی، یا خدمات هنری با محتوای خلاق، ارزش اقتصادی و هدف‌های بازاری هستند.

در تقاطع میان صنعت‌گر، خدمات و بخش‌های صنعتی قرار دارند، و در تجارت جهانی یک بخش پویای جدید به وجود می‌آورند.

در رویکرد آنکتاد به صنایع خلاق، که “خلاقیت” را به‌عنوان فصل الخطاب در نظر می‌گیرد، هر نوع فعالیتی که دارای یک مؤلفه هنری قوی باشد تا “هر نوع فعالیت اقتصادی که فرآورده‌های سمبلیک تولید می‌کند و وابستگی شدیدی به مقوله‌ی مالکیت معنوی دارد و برای یک بازار تا حد امکان بزرگ انجام می‌شود” در گستره‌ی صنایع خلاق جای می‌گیرند(آنکتاد، ۲۰۰۸).

آنکتاد بین فعالیت‌های بالادستی(فعالیت‌‏های فرهنگی سنتی مانند هنرهای نمایشی یا هنرهای تجسمی)، و فعالیت‌‏های پایین‌دستی( بسیار نزدیک به بازار، مانند تبلیغات، نشر یا فعالیت‌های مرتبط با رسانه‌ها) تفاوت قائل می‌شود و بر این باور است که فعالیت‌های پایین‌دستی، ارزش تجاری‌شان را از هزینه‌های پایین بازتولید و انتقال آسان این هزینه‏‌ها به سایر حوزه‌های اقتصادی به دست می‌آورند، به‌عنوان مثال، درحالی‌که فعالیتی مانند تئاتر مجبور است هزینه‌هایش را از خودش تأمین کند، تبلیغات و یا رسانه‌ها می‌توانند هزینه‌هایشان را از سایر حوزه‌های اقتصادی بگیرند، از این دیدگاه، صنایع فرهنگی زیرمجموعه‌ای از صنایع خلاق به شمار می‌آیند.

صنایع خلاق فعل و انفعالات بخش‌های فرعی مختلف خود را نیز در بر می‌گیرد و با این حساب، گستره‌ی وسیعی دارد گستره‌ی این بخش‌ها با فعالیت‌هایی که ریشه در دانش سنتی و میراث فرهنگی دارند (مانند هنرها، صنایع دستی و فستیوال‌های فرهنگی) شروع می‌شود و به فعالیت‌های فناوری محورتر و خدمات محورتر (مانند فعالیت‌های سمعی و بصری و رسانه‌های جدید) پایان می‌یابد. طبقه‌بندی آنکتاد از صنایع خلاق،۴ گروه بزرگ را در بر می‏‌گیرد:میراث فرهنگی،هنرها،رسانه‏‌ها، و آفرینش کارکردی.

این گروه‏‌ها همان‌طور که در ادامه نیز ملاحظه می‌‏شود به ۹ زیرگروه تقسیم می‌‏شوند. آنچه این طبقه‌بندی را ارزشمند می‌کند این است که اغلب کشورها و نهادها دارای صنایعی هستند که با عنوان “صنایع خلاق” شناخته می‌شوند، اما تنها چندتایی از آن‏ها همت کرده، و این صنایع را به حوزه‏‌ها، گروه‌‏ها و بخش‌های فرعی طبقه‌بندی نموده‌اند؛ درحالی‌که این شاخه‌بندی فهم تعامل‌های عرضی بین شاخه‌های گوناگون صنایع خلاق و همچنین درک “تصویر بزرگ” آن‏‌ها را آسان خواهد کرد. این طبقه‌بندی برای ایجاد ارتباط منطقی در تحلیل‌های کمی و کیفی نیز می‌تواند مفید باشد.

نمایش فرهنگ سنتی

هنرهای نمایشی

هنرهای سمعی- بصری

رسانه های جدید

خدمات خلاق

طراحی داخلی

نشر و رسانه

هنرهای تجسمی

مکان های فرهنگی (طبقه‌بندی آنکتاد از صنایع خلاق،۲۰۰۸)