واقعیت مجازی؛ سلامت روان

693 بازدید

در ابتدای فراگیر شدن فناوری واقعیت مجازی، بسیاری از دانشمندان معتقد بودند که این فناوری می تواند به مغز آسیب برساند، اما با مرور زمان این فرضیه رنگ باخت و امروزه کاربری این فناوری در تمامی حوزه های پزشکی و پیراپزشکی  در حال گسترش است. موج جدید پژوهش های روانشناسی نشان می دهد که فناوری واقعیت مجازی در تشخیص و درمان بیماری هایی مانند اضطراب اجتماعی تا بیماری های مزمنی همچون آلزایمر موفق عمل می کند.

از دهه 1990 و پس از موفقیت فناوری واقعیت افزوده در درمان اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)، این حوزه برای درمان­گران و شرکت های تجاری مشغول به کار در حوزه فناوری واقعیت مجازی بسیار جذاب بوده است.  به عنوان مثال ، كتابخانه لیمبیكس مستقر در Palo Alto ، شامل محتوای VR است كه برای درمان موضوعاتی از جمله اعتیاد به الكل ، كلاستروفوبیا و افسردگی در نوجوانان طراحی شده است و یا تیم تحقیقاتی سلامت ذهن PSIOUS در بارسلونای اسپانیا درمانی را برای اختلالات خوردن با استفاده از فناوری واقعیت مجازی ارائه داده است.

امروزه درمانهای متکی به VR با فراهم کردن محیط ایمن و کنترل شده ، تحت نظارت و هدایت درمانگر برای درمان  بسیاری از اختلالات اضطرابی به کار می روند. در اختلالات اضطرابی، فرد بیمار، محرک های بیرونی را عامل تهدید زا می داند و بنابراین شروع به نشان دادن علائم اضطرابی کرده که در نهایت منجر به مختل شدن عملکرد فرد می شود. در درمان های مبتنی بر فناوری VR ، فرد با قرار گرفتن در معرض محرک­ها، مواجه هایی را تجربه می­کند که در آن محرک ها وجود دارند اما تهدیدآمیز نیستند. به عنوان مثال، کسی که از ارتفاع می ترسد، با استفاده از برنامه های طرح ریزی شده بر اساس VR و تحت هدایت درمانگر خود، ابتدا در لبه ساختمانهایی با ارتفاع کم قرار گرفته و به به تدریج افزایش ارتفاع به همراه خواهد داشت. و یا افرادی که دچار اختلال استرس پس از سانحه هستند در جلسات درمان مبتنی برا واقعیت مجازی، خاطرات آسیب­زای خود را با همراهی و هدیت درمانگر بازبینی می کنند، اما با هیجانهای اصلاح شده.
پیش از این و حتی امروزه نیز، قرار گرفتن در معرض محرک های اضطرابی و تخیلات، در جلسات درمان امری رایج بوده و هست. اما با استفاده از فناوری VR، این مواجهه ها، همچنانکه احساس عینی تری را به درمانجو می دهند، محیط ایمن و کنترل شده ای را در اختیار درمانگر و درمانجو قرار می دهند که در مقایسه با روش سنتی آن، سریع تر و ارزان تر بدست می آید.

استفان بوچار، رئیس پژوهشکده بخش روانشناسی سایبری دانشگاه کبک کانادا بر این باور است که استفاده از VR به درمانگران کمک می­کند، کنترل بسیاری بیشتری را در مورد شدت هیجان منتشر شده توسط بیمار در حین تجربه محرک های هیجان زا یا به یادآوری خاطرات، داشته باشند. همچنین به گفته وی بیماران در VR درمانی کارهایی را انجام می دهند که در دنیای واقعی قادر به انجام آن نیستند مانند پرش از ارتفاع.
مطالعات نشان می دهد كه بیماران مبتلا به PTSD كه از افسردگی نیز رنج می برند ، نسبت به سایر روش های درمانی بسیار بهتر می توانند به مواجهه با VR پاسخ دهند. قرار گرفتن در معرض تخیل می تواند برای بیمارانی که افسردگی نیز دارند ، گزینه بسیار مطلوبی باشد ، از آنجا که یک فرد افسرده کمتر قادر به درگیر شدن در خاطرات رنج آور خود است و معمولا از شیوه های مقابله ای اجتناب استفاده می کند، قرار گرفتن در معرض VR ، که شبیه سازی رویدادهای حساس و سایر وقایع محرک است ، می تواند به بروز حوادث آسیب زا در ذهن بیمار افسرده کمک کند و در این میان درمانگر با نقش تعدیل کننده خود می تواند از بروز هیجان های منفی جلوگیره کرده و این هیجان ها را اصلاح کند. پژوهش انجام شده در دانشگاه منچستر در سال 2018 نشان می­دهد درمان مبتنی بر VR در پدیده ترس از ارتفاع، نتیجه بهتری را نسبت به روش سنتی خود به همراه داشته است.
علاوه بر فراهم آوردن نتایج بهتر در درمان، فناوری VR در تشخیض بیماری های مربتط با روان نیز عملکرد خوبی داشته است. به عنوان مثال ، از آنجا که این فناوری می تواند هر بیمار را در سناریوی طراحی شده خود غوطه ور کند ، بر اساس نتایج تحقیقات (2017) محققان معتقدند آزمایش تشخیصی مبتنی بر VR برای شرایطی مانند اسکیزوفرنی ، ADHD و اوتیسم می تواند نتایج عینی تری را نسبت به روشهای مبتنی بر مصاحبه ارائه دهد. همچنین به دلیل اینکه VR، توانایی شبیه سازی محیط روزمه زندگی افراد را دارد به پزشکان این امکان را می دهد که در تشخیص بیماری هایی مانند آلزایمر، دمانس و… موفق تر عمل کنند. در پژوهش انجام شده در سال 2016 ، محققان دانشگاه کمبریج و کالج دانشگاه لندن از اثبات مفهوم خود در یک برنامه VR برای تشخیص بیماری آلزایمر استفاده کردند.. بر اساس نتایج بدست آمده از این پژوهش، آزمایش VR به آنها امکان تشخیص دقیق تر بیماران در مراحل اولیه را با دقت بیشتری نسبت به تست های شناختی می دهد.

درگير كردن فناوری هوش مصنوعی در درمان مبتنی بر VR می تواند مزایای بسیاری داشته باشد. به عنوان مثال ، این نوع درمان می تواند دسترسی به خدمات بهداشت روانی را برای افرادی که فاقد وقت یا هزینه برای مراجعه به پزشک به صورت حضوری هستند، از طریق برنامه های کاربردی بر روی گوشی های تلفن های همراه بیشتر کند. برنامه هایی مانند Joyable که برای گوشی های هوشمند طراحی شده است، با زمینه های مبتنی بر رویکردهای روانشناختی پرکاربردی همچون CBT، توانسته اند راه های دسترسی به درمان های روانشناختی را آسان تر نمایند.

نمونه از کاربردهای فوق را می توانید از طریق لینک زیر دریافت کنید

https://bonyad.iranctech.ir/gallery/57/fa

اگرچه فناوری VR توانسته جایگاه خود را به طور چشمگیری در حوزه های مختلف من جمله بخض حوزه سلامت روان ارتقا دهد، اما باید توجه داشت که نباید این فناوری بدون درنظر گرفتن ویژگی های حساس و ظریف حوزه سلامت روان به این حوزه تزریق شود. دست اندرکاران حوزه سلامت روان علاوه بر اهتمام به ترویج این فناوری، باید بستر مناسب آن را نیز فراهم کنند تا از بروزخود درمانی­های رایج در این حوزه جلوگیری شود.

آیا این مطلب را می پسندید؟
https://www.iranctech.ir/?p=1853
اشتراک گذاری:

نظرات

0 نظر در مورد واقعیت مجازی؛ سلامت روان

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

هیچ دیدگاهی نوشته نشده است.