واقعیت مجازی و کودکان

هنگامی که بازی Pokémon GO  در تابستان سال 2016 منتشر شد، شوق و علاقه وصف ناشدنی را در بین علاقمندان به بازی های کامپیوتری و همچنین دنیای کودکان برانگیخت. تا اوایل سال 2019، این بازی بیش از یک میلیارد بار دانلود شده است و درآمد آن بالغ بر 3 میلیارد دلار بوده است. همچنین از ماه می 2018 به بعد این بازی 147 میلیون کاربر فعال ماهانه داشته است.

واقعیت های افزوده، مجازی و ترکیبی، چند وقتی است که در آسمان اقتصاد جهانی خوش می درخشند. طبق پیش بینی های جهانی به نظر می رسد، که این رسانه های چند بعدی رواج بسیار گسترده تری پیدا خواهند کرد. بنابراین می توان این سوال را پرسید این فناوری ها چگونه بر آینده انسان و در مورد بخصوص ­تر کودکان تأثیر خواهند گذاشت؟ و چگونه می توانیم آینده ای را آماده کنیم که در آن سیستم های AR، VR،MR و XR به راحتی در دسترس همه خانواده ها قرار بگیرند؟ با وجود تحقیقات انجام شده در این حوزه، هنوز جای پژوهش زیادی پیرامون چگونگی تعامل کودکان با این رسانه ها وجود دارد. در یادداشت زیر به مرور چند پژوهش انجام شده پیرامون تاثیر فناوری های واقعیت مجازی، افزوده و ترکیبی در دنیای کودک و نوجوان خواهیم داشت.

واقعیت مجازی همه جانبه (IVR) کاربران را مستقیماً درون محتوای رسانه قرار می دهد، و این امر باعث می شود که این تجربه برای افراد عادی الخصوص کودکان، می تواند بسیار روشن و واقعی باشد. به عنوان مثال ، شری و همکاران (2007) ، با استفاده از  HMD  نشان دادند که، کودکان 6-18 ساله سطح بالاتری از تجربه حضور در “واقعیت” بودن یک محیط مجازی را در مقایسه با بزرگسالان 19-65 سال تجربه می کنند. همچنین این پژوهش نشان می دهد کودکان احتمالاً بیشتر تحت تأثیر محتوا در هر دو روش مثبت (مثلاً آموزش اجتماعی) و راههای منفی (مانند افزایش مادی گرایی) قرار می گیرند.

فناوری هایی مانند VR با بازنمایی­های دوگانه به کودکان اجازه می دهند ماهیت نمادین رسانه را درک کنندکه این امر می تواند یادگیری را تسهیل و تحت تأثیر قرار دهد. این توانایی در سنین 3 سالگی ایجاد می شود و در طی دوره های بعدی رشد که عملکرد های شناختی به طور قابل توجهی بهبود می یابد ، این رشد تکامل می یابد (اوبرادویچ و همکاران، 2012). طبق پژوهش های انجام شده توسط کلاکستون و پونتو (2013)، قابلیت های چند جانبه فناوری هایی مانند واقعیت مجازی و افزوده، باعث به چالش کشیده شدن توانایی های شناختی در کودکان می شود. IVR با تقلید از واقعیت، این پتانسیل را دارد که در ایجاد و شکل گیری مفاهیم در ذهن کودکان نقش داشته باشد. کودکان می توانند در محیط های رسانه ای مانند محیط انیمیشن ها همراه با شخصیتهای مجازی زندگی کنند و از طریق تعامل با این شخصیتها مهارتهای شناختی خود را افزایش دهند.

یکی دیگر از تاثیرات فناوری های مجازی در حوزه کودک و نوجوان که از لحاظ روانشناختی تاثیر زیادی دارد مسئله شکل گیری خویشتن پنداره در کودکان است. توانایی انتقال روانشناختی به یک محیط مجازی می تواند در شکل گیری اشکل مختلف «من» در کودک موثر واقع شود و باعث شکل گیری سریع تر حافطه هویت یابی در کودک شود (سادندورف و باتلر، 2013)

یادگیری مهارت های گفتاری در دوران کودکی را شاید بتوان یکی از مهمترین مهارت های آموخته شده در دوران کودکی دانست. بهترین راه برای ایجاد واژگان و آگاهی از ساختار جمله از طریق تجربیات حاصل شده در دنیای واقعی می باشد. واقعیت مجازی این امکان را به مربیان کودک در سراسر جهان می دهد تا برنامه های زبان آموزی خود را غنی تر کرده و کودکان را برای زبان آموزی ترغیب کنند. بر اساس یافته های بدست آمده از پژوهش مسا گریس و همکاران در سال 2018، واقعیت مجازی توانسته است تاثیر گذاری معناداری بر میزان یادگیری زبان کودکان با اختلال طیف اوتیسم داشته باشد.

درنهایت باید این نکته را خاطر نشان کرد که فناوری های جدید در عین مفید بودن می توانند مضراتی نیز داشته باشند. بنابراین لازم است پژوهش های گسترده ای پیرامون بررسی جنبه های دیگر این فناوری ها انجام شود. حوزه هایی مانند سلامت روانشناختی، سلامت و امنیت فیزیکی، جزو حوزه های پر بحث در استفاده این فناوری ها برای کودکان   هستند که پژوهش های زیادی را در این حوزه از پژوهشگران و مجامع علمی طلب می کنند.

منابع جهت مطالعه بیشتر

Bailey, J. O., & Bailenson, J. N. (2017). Immersive virtual reality and the developing child. In Cognitive development in digital contexts (pp. 181-200). Academic Press.

Mesa-Gresa, P., Gil-Gómez, H., Lozano-Quilis, J. A., & Gil-Gómez, J. A. (2018). Effectiveness of virtual reality for children and adolescents with autism spectrum disorder: an evidence-based systematic review. Sensors, 18(8), 2486.

Claxton, L. J., & Ponto, K. C. (2013). Understanding the properties of interactive televised characters. Journal of Applied Developmental Psychology, 34(2), 57-62.

Suddendorf, T., & Butler, D. L. (2013). The nature of visual self-recognition. Trends in Cognitive Sciences, 17(3), 121–127.