کارآفرینی فرهنگی چیست؟

کارآفرینی فرهنگی چیست؟

تا چند دهه پیش در مباحث کارآفرینی، بیشتر بر عوامل اقتصادي تأکید می شد، اما امروزه کارآفرینی در مباحث دیگر نیز اهمیت پیدا کرده و می تواند در بسیاري از زمینه ها عامل موفقیت و توسعه باشد. فرهنگ و مسائل اجتماعی یکی از این حوزه ها هستند، در ادامه تعریف های متفاوت کارآفرینی فرهنگی با توجه به اهمیت و ضرورت امر آورده شده است.

کارآفرینی فرهنگی فرآیند ایده ­پردازی و شناخت فرصت­ها و راه­ اندازی کسب و کارهای فرهنگی است که روندها و فرآیندهای تولید و عرضه خدمات و کالاهای فرهنگی و هنری را مدیریت می کند. نتایج حاصل از کارآفرینی فرهنگی احیای ارزش های فرهنگی موجود و دلخواه است.

“پلاگ” کارآفرینی فرهنگی را این گونه تعریف می کند: داشتن تلقی و طرز فکري که با استفاده از امکانات فرهنگی به منافع هنري، فرهنگی، تجاري و اجتماعی منتهی می شود؛ داشتن شجاعت، نگرش باز و بیرونی و هوشیاري در استفاده از فرصت ها و امکانات، نترسیدن از امتحان کردن مسیرهاي جدید و غیرمرسوم، پرده برداري از پتانسیل هاي فرهنگی براي ایجاد مخاطب جدید و ایجاد یک ارتباط باز میان بخش هاي بهره مند شده از کمک هزینه ها و بخش هاي بی بهره از آن در زندگی فرهنگی.

“هاگورت” فرصت ها را در جامعه براي دستیابی به کارکرد بهینه مدیریت فرهنگی شناسایی می کند. به سازمان ها اجازه می دهد که بخشی از یک زیرساخت فرهنگی باز و قابل دستیابی باشند. وي سه عنصر اصلی را براي کارآفرینی فرهنگی مشخص می کند: مأموریت فرهنگی، مسئولیت اجتماعی و نوآوري. مأموریت فرهنگی به معنی تعهد عاطفی و ایدئولوژیک به هنر و فرهنگ (معمولاً براي یک نوع و سبک خاص) است، مسئولیت اجتماعی یعنی تعهد شخصی و حرف هايی براي بهبود زندگی افراد، گروه ها و جامعه از طریق هنر و فرهنگ و نوآوري نیز عمل یا فرآیند تولید یک روش، ایده و محصول جدید است.

از نظر “برون” روند تولید و انتقال یک محصول فرهنگی (مانند یک اجراي زنده یا یک قطعه) کارآفرینی فرهنگی است که این شامل فعالیت هاي ایجاد ارزش می باشد. به عنوان مثال در صنعت موسیقی این فعالیت ها شامل ضبط، چاپ و نشر موسیقی، مدیریت هنري، توسعه مخاطبان و توزیع و… هستند.

“رینسترا” سه نوع کارآفرین فرهنگی را از هم متمایز می کند: 1-تولید کننده یک شکل از هنر، که بیشتر هنرمندان در این دسته جاي می گیرند، 2-کارآفرینانی که در صنایع خلاق فعال هستند، 3-فردي که به عنوان واسطه عمل می کند و توجه عموم را به هنر جلب می کند. به طور کلی کارآفرین فرهنگی از نظر وي یک تولید کننده هنر است که با آثار هنري بدون نقص و کامل خود به عنوان نقطه آغازي به هر وسیله ممکن، سعی در جذب مخاطبان احتمالی بیشتر دارد. بدون توجه به اینکه در بیان هنري خود تا چه اندازه خاص باشد و اینکه چه کسانی از کسب و کار او بهره برداري متعادل می کنند.

“سدبری” کارآفرینی فرهنگی را فصل مشترك بین کارآفرینی، هنر و اقتصاد می داند. این مفهوم مبهم اما مفید نشان می دهد که کارآفرین فرهنگی همواره هنرمند نیست، اما همواره داراي خلاقیت است.

“زاوالا” کارآفرینان فرهنگی را کسانی می داند که براي تولید زنجیره ارزش کار می کنند و هدف آنها در این مسیر ایجاد زیرساخت ها و شبکه هاي فرهنگی است.

” کلامر” استاد اقتصاد فرهنگ و هنر در دانشگاه اراسموس هلند معتقد است کارآفرینان فرهنگی در پی تحقق ارزش هاي فرهنگی هستند و اقتصاد ابزاري به منظور تحقق ارزش هاي فرهنگی است.

“آجزون” در تعریف خود کارآفرینان فرهنگی را به دو دسته کارآفرینان کسب و کارهاي فرهنگی و کارآفرینان سازمان هاي فرهنگی تقسیم می کند. از نظر وي کارآفرینان کسب و کارهاي فرهنگی، عاملان تغییر فرهنگی براي تولید درآمد حاصل از فعالیت هاي فرهنگی هستند. آنها با راه حل هاي نوآورانه خود پایداري اقتصادي کسب و کارهاي فرهنگی را تضمین می کنند که بهبود زندگی، ایجاد ارزش هاي فرهنگی و ایجاد ثروت براي مصرف کننده و تولید کننده فرهنگی را در پی خواهد داشت. کارآفرینان سازمان هاي فرهنگی از نظر آجزون عاملان تغییر فرهنگی هستند که براي بهبود زندگی فرهنگی مردم برنامه ها یا سازمان هایی را ایجاد می کنند. آنها ارزش هاي فرهنگی را در جامعه براي تغییر فرهنگ ایجاد می کنند.

کارآفرینی فرهنگی فرآیند ایده پردازي، فرصت شناسی و ایجاد کسب و کارها و تأسیس مراکز و بنگاه هاي تولید و عرضه محصولات و خدمات فرهنگی است. مؤسسه فرهنگی به لحاظ هدف می تواند مؤسسه اي انتفاعی یا غیرانتفاعی باشد. در هردو صورت با نوعی کارآفرینی فرهنگی مواجه ایم، یعنی ماهیت و محتواي فعالیت هاي موسسه مفروض، فرهنگی است و به تولید و عرضه محصولات و خدمات فرهنگی می پردازد. همین طور مؤسسه فرهنگی مورد نظر را می توان در طیف وسیع تري از دامنه فعالیت در بخش عمومی در نظر گرفت که به عرضه کالا یا خدمتی فرهنگی مبادرت می کند، بی آنکه منفعت اقتصادي را هدف خود قرار داده باشد.

کارآفرینی فرهنگی عبارت است از فرآیند تحقق بخشیدن و اجرایی کردن ایده هاي کسب و کار در عرصه فعالیت هاي فرهنگی و هنري، اعم از اینکه با انگیزه هاي سودآوري و انتفاع باشد یا با انگیزه هاي غیرانتفاعی دنبال شود. در این معنا کارآفرینی فرهنگی شامل اقدامات و فعالیت هايی در جهت ایجاد و تاسیس مراکز و بنگاه هاي فرهنگی و مراکز و کانون هاي هنري است و نیز هر نوع اقدامات نوآورانه مبتنی بر خلاقیت و توام با مخاطره پذیري و با انگیزه تولید و عرضه محصولات و خدمات فرهنگی و هنري را در بر می گیرد.

منبع

میزایی، زینب، نویدزاده، بهاره و مشتاقیان،‌ فاطمه. (1394)، کنفرانس بین المللی مدیریت فرهنگ و توسعه اقتصادی،‌ کارآفرینی فرهنگی. موجود در پایگاه های مقاله های علمی کشور و سایت سیویلیکا.