واقعیت گسترده (XR) چیست؟

واقعیت گسترده (XR) اصطلاحی کلی است که تمام فناوری‌های immersive (غوطه‌ور) را که دنیای واقعی و فضای مجازی را ترکیب یا به هم متصل می‌کنند، در بر می‌گیرد. زیرمجموعه‌های XR معمولاً شامل موارد زیر هستند:

• واقعیت مجازی (VR): محیطی کاملاً شبیه‌سازی‌شده دیجیتال که جایگزین محیط فیزیکی کاربر می‌شود.
• واقعیت افزوده (AR): پوشش محتوای دیجیتال (تصاویر، اطلاعات، انیمیشن‌ها) بر روی دنیای واقعی، که از طریق دستگاه‌هایی مانند گوشی‌های هوشمند یا عینک‌های AR قابل مشاهده است.
• واقعیت ترکیبی (MR): تجربه‌ای ترکیبی که در آن اشیاء مجازی و واقعی به‌صورت هم‌زمان تعامل دارند. کاربر می‌تواند اشیاء مجازی و فیزیکی را به‌طور همزمان مشاهده و دستکاری کند.

از آنجا که XR یک مفهوم جامع است، انعطاف‌پذیری بالایی دارد: حرف "X" می‌تواند نشان‌دهنده هر بُعدی بین کاملاً فیزیکی و کاملاً مجازی باشد.

چرا از XR استفاده می‌کنیم؟

استفاده از اصطلاح XR به ما کمک می‌کند تا درباره فناوری‌های immersive به‌صورت کلی صحبت کنیم، بدون اینکه بحث را به VR یا AR محدود کنیم. با تکامل این حوزه‌ها، نسخه‌های جدیدی ممکن است ظهور کنند و XR همه آن‌ها را در بر می‌گیرد.

---

ویژگی‌های کلیدی XR

تجربه‌های XR اغلب شامل موارد زیر هستند:

• غوطه‌وری (Immersion): حس حضور در تجربه یا بخشی از آن بودن، به جای یک ناظر خارجی.
• تعامل‌پذیری (Interactivity): کاربران می‌توانند با اشیاء مجازی، محیط‌ها یا حتی دیگر کاربران به‌صورت هم‌زمان تعامل کنند.
• آگاهی فضایی (Spatial Awareness): سیستم‌های XR فضاهای فیزیکی را درک و نقشه‌برداری می‌کنند تا عناصر مجازی با محیط واقعی هم‌راستا شوند.
• تداوم (Persistence): برخی تجربه‌های XR حتی پس از خروج کاربر فعال باقی می‌مانند و جهانی پیوسته را تشکیل می‌دهند.
• پشتیبانی از دستگاه‌های مختلف: XR می‌تواند از هدست‌ها و عینک‌ها تا گوشی‌های هوشمند، تبلت‌ها، کامپیوترها و سایر دستگاه‌های پوشیدنی گسترش یابد.

این ویژگی‌ها XR را به ابزاری قدرتمند برای ایجاد تجربه‌های کاربری غنی‌تر و عمیق‌تر تبدیل می‌کنند.

---

متاورس چیست؟

قبل از بررسی چگونگی تأثیر XR بر متاورس، بیایید متاورس را به زبان ساده تعریف کنیم. متاورس یک فضای مجازی جمعی یا مجموعه‌ای از فضاها است که در آن کاربران (که با آواتارها نمایش داده می‌شوند) می‌توانند به‌صورت اجتماعی، اقتصادی و خلاقانه تعامل کنند. متاورس شامل عناصری از:

• جهان‌های مجازی سه‌بعدی
• ارتباطات اجتماعی و تعاملات هم‌زمان
• حضور مداوم (جهان‌ها حتی پس از خروج کاربران ادامه می‌یابند)
• اقتصادهای دیجیتال (کالاهای مجازی، NFTها و غیره)
• قابلیت همکاری (جابه‌جایی بین محیط‌های مجازی مختلف)

به‌طور خلاصه، متاورس نوعی اینترنت سه‌بعدی است که در آن افراد فراتر از صفحه‌های تخت تعامل می‌کنند.

---

چگونه XR متاورس را شکل می‌دهد؟

XR فناوری بنیادینی برای زنده کردن متاورس است. در ادامه به چگونگی آن می‌پردازیم:

1. ایجاد دسترسی غوطه‌ور بدون XR، متاورس شبیه یک بازی ویدیویی معمولی یا وب‌سایت سه‌بعدی باقی می‌ماند. دستگاه‌های XR (هدست‌های VR، عینک‌های AR) دسترسی غوطه‌ور را فراهم می‌کنند تا کاربران در متاورس احساس حضور کنند. واقعیت مجازی کاملاً غوطه‌ور است؛ واقعیت افزوده یا ترکیبی می‌تواند متاورس را با محیط فیزیکی ترکیب کند.
2. اتصال دنیای واقعی و مجازی XR امکان ادغام تجربه‌های فیزیکی و دیجیتال را فراهم می‌کند. برای مثال، AR می‌تواند عناصر مجازی را در اتاق واقعی شما پوشش دهد (مثل یک مبل مجازی در اتاق نشیمن)، در حالی که MR می‌تواند آن مبل مجازی را با اشیاء واقعی تعامل‌پذیر کند. این اتصال برای متاورسی که یکپارچه به نظر می‌رسد، نه جدا، حیاتی است.
3. تسهیل حضور اجتماعی یکی از اهداف اصلی متاورس این است که افراد حتی از راه دور احساس کنند کنار هم هستند. XR با ایجاد آواتارهای واقعی و صدای فضایی به حضور اجتماعی کمک می‌کند، به‌طوری که کاربران می‌توانند حرکات، حالات چهره و گفتار را در فضای سه‌بعدی ببینند و بشنوند. برخی تحقیقات این را XR اجتماعی می‌نامند — فضایی مجازی که از نظر اجتماعی واقعی به نظر می‌رسد.
4. ساخت جهان‌های پایدار از آنجا که دستگاه‌های XR می‌توانند فضا، حرکت و اقدامات را در زمان واقعی ردیابی کنند، به حفظ محیط‌های مجازی پیوسته و پایدار کمک می‌کنند. اقدامات کاربران در XR به‌روزرسانی مداوم جهان متاورس را ممکن می‌سازد — چه کسی وارد شود، خارج شود یا با اشیاء تعامل کند.
5. پشتیبانی از قابلیت همکاری در متاورس بالغ، ممکن است بتوانید از یک جهان مجازی به جهانی دیگر حرکت کنید و دارایی‌ها و هویت دیجیتال خود را با خود ببرید. استانداردهای XR (مانند OpenXR) و طراحی مستقل از پلتفرم این انتقال‌ها را تسهیل می‌کنند.
6. فعال‌سازی کاربردهای جدید با باز کردن رابط‌های کاربری غوطه‌ورتر توسط XR، کاربردهای جدیدی به وجود می‌آیند: تجارت مجازی (امتحان کردن لباس در AR)، دفاتر مجازی (دیدار و همکاری در فضای سه‌بعدی)، آموزش از راه دور (شبیه‌سازی‌های عملی)، بازدیدهای معماری، سرگرمی، آموزش و غیره.

---

چالش‌ها و ملاحظات

در حالی که XR پتانسیل عظیمی دارد، برخی چالش‌ها و ریسک‌ها باید برطرف شوند:

• محدودیت‌ها و هزینه‌های سخت‌افزاری: هدست‌های XR با کیفیت بالا همچنان گران و حجیم هستند.
• تأخیر و پهنای باند: رندرینگ روان و هم‌زمان در XR به شبکه‌های سریع (5G، محاسبات لبه) و تأخیر کم نیاز دارد.
• حریم خصوصی و امنیت: دستگاه‌های XR داده‌های حسگری زیادی (ردیابی چشم، حرکت، نقشه‌برداری فضایی) جمع‌آوری می‌کنند که خطر سوءاستفاده یا نقض داده‌ها را افزایش می‌دهد.
• استانداردهای محتوا و قابلیت همکاری: اطمینان از اینکه دارایی‌های مجازی، آواتارها و تجربه‌ها در پلتفرم‌های مختلف کار می‌کنند، دشوار است.
• راحتی و سلامت کاربر: مشکلاتی مانند بیماری حرکت، فشار بر چشم یا سرگیجه ممکن است ایجاد شود.
• شکاف دیجیتال و دسترسی: همه افراد نمی‌توانند فناوری‌های XR را تهیه کنند یا زیرساخت لازم برای پشتیبانی از آن‌ها را داشته باشند.

رفع این مسائل برای موفقیت و فراگیری متاورس کلیدی است.

---

مطالب مرتبط پیشنهادی:

• افزایش بهره‌وری در محل کار با هوش مصنوعی: راهنمای گام‌به‌گام
• هوش مصنوعی و مدیریت زمان: انجام کارهای بیشتر در زمان کمتر
• چگونه هوش مصنوعی نحوه کار و همکاری ما را تغییر می‌دهد