۱. از کلیدهای خود محافظت کنید
کلیدهای خصوصی کلید اصلی قراردادهای هوشمند توکن شما هستند؛ بنابراین امنیت با مدیریت کلیدها آغاز می‌شود. اگر این کلیدها فاش شوند، مهاجمان نیازی به هک کد شما ندارند - آن‌ها به سادگی کنترل کلیدهای شما را در دست می‌گیرند.
ایمن‌ترین روش، استفاده از کیف پول‌های سخت‌افزاری است که کلیدها را آفلاین و دور از دسترس بدافزارها نگه می‌دارند. برای سازمان‌ها، راه‌اندازی چندامضایی (multi-sig) تضمین می‌کند که هیچ فردی به تنهایی نتواند بدون تأیید دیگران، وجوه را جابجا کند یا قراردادها را تغییر دهد.
نکته دیگر که به همان اندازه مهم است، مدیریت دسترسی به کلید خصوصی شماست. نه هر هم‌بنیان‌گذار، مشاور یا عضو تیمی نیاز به دسترسی به کلیدهای حساس دارد. دسترسی‌ها را به حداقل مطلق تعداد افراد مورد اعتماد محدود کنید و افرادی که به کلیدهای خصوصی شما دسترسی دارند یا حتی قبلاً داشته‌اند را مستند کنید.
۲. قراردادهای هوشمند را به طور مستمر ممیزی کنید
یکی از بزرگترین اشتباهات بنیانگذاران وب۳ این است که فکر می‌کنند یک ممیزی واحد قرارداد هوشمند کافی است. گزارش امنیت وب۳ Hacken در سال ۲۰۲۴ نشان می‌دهد که بیشتر پروژه‌های هک شده، فرآیند ممیزی مستمری نداشتند - آن‌ها فقط یک ممیزی قبل از راه‌اندازی انجام داده بودند.
امنیت ایستا در یک محیط پویا مانند وب۳ کارایی ندارد. یک ممیزی در یک لحظه خاص اطمینان می‌دهد، اما به محض اینکه قراردادهای هوشمند را به‌روزرسانی می‌کنید یا با پروتکل‌های جدید یکپارچه می‌شوید، ریسک‌های جدیدی به وجود می‌آیند.
بنیانگذاران باید ممیزی‌های امنیتی را مانند معاینه‌های مستمر سلامت در نظر بگیرند. برای بازبینی‌های امنیتی قبل از هر نقطه عطف مهمی برنامه‌ریزی کنید: راه‌اندازی توکن، لیست شدن در صرافی، ارتقای پروتکل DeFi، یا استقرار خزانه.
علاوه بر این، برای سرمایه‌گذاران، ممیزی‌های امنیتی منظم نشانه‌ای از سلامت و قابلیت اطمینان پروژه شماست. یک پروژه بلاکچین که امنیت را در هر مرحله ادغام می‌کند، به ذینفعان نشان می‌دهد که به طول عمر و پایداری، نه فقط هیجان، ارزش می‌دهد.
۳. نقدینگی را با طراحی هوشمند محافظت کنید
نقدینگی یکی از جذاب‌ترین اهداف در DeFi است و همین امر را برای بنیانگذاران وب۳ ضروری می‌کند که از روز اول این ریسک را پیش‌بینی کنند. مهاجمان اغلب پروژه‌های بلاکچینی را اسکن می‌کنند که نقدینگی را در یک مکان متمرکز می‌کنند یا آن را قفل نمی‌کنند.
رویکرد قوی‌تر این است که نقدینگی را در چندین استخر یا جفت نقدینگی تقسیم کنید - اگر یکی به خطر بیفتد، آسیب محدود می‌شود. آن را مانند ساختن چندین پل به جای یک پل در نظر بگیرید: اگر یکی خراب شود، اکوسیستم همچنان عملکرد خود را حفظ می‌کند.
استفاده از آزادسازی مرحله‌ای، به جای یک آزادسازی یک‌باره، لایه محافظتی مهم دیگری اضافه می‌کند. آزادسازی تدریجی نقدینگی از شوک‌های ناگهانی در عرضه جلوگیری می‌کند، تعهد بلندمدت را به جامعه نشان می‌دهد و فرصت‌های بازیگران بد برای سوء استفاده از رویدادهای قابل پیش‌بینی آزادسازی را کاهش می‌دهد.
۴. تست برای دستکاری اوراکل
بسیاری از بزرگترین هک‌های DeFi در سال‌های اخیر ناشی از راه‌اندازی ضعیف اوراکل‌ها بوده است. اوراکل‌ها ابزارهایی هستند که اطلاعات خارجی - مانند قیمت توکن‌ها - را به قراردادهای هوشمند شما وارد می‌کنند. اگر اوراکل هک یا دستکاری شود، قرارداد شما می‌تواند فریب بخورد و تصمیمات بدی بگیرد.
ایمن‌ترین راه، استفاده از اوراکل‌های غیرمتمرکز است که داده‌ها را از چندین منبع جمع‌آوری می‌کنند. سرویس‌هایی مانند Chainlink داده‌ها را تجمیع می‌کنند تا احتمال شکست یک نقطه واحد را کاهش دهند.
قراردادهای هوشمند شما همچنین باید به گونه‌ای نوشته شوند که در برابر حرکت‌های قیمتی ناگهانی و غیرطبیعی مقاومت کنند. یکی از راه‌های انجام این کار، استفاده از قیمت‌های میانگین موزون زمانی (TWAP) به جای قیمت‌های لحظه‌ای است. TWAPها نوسانات را هموار می‌کنند و به مسدود کردن حملات وام فلش که باعث ایجاد اختلالات قیمتی کوتاه‌مدت می‌شوند، کمک می‌کنند.
۵. راه‌اندازی چندامضایی خود را ایمن کنید
کیف پول‌های چندامضایی بهبود بزرگی نسبت به کلیدهای خصوصی تک هستند، اما تنها در صورتی کارایی دارند که به طور عاقلانه پیاده‌سازی شوند. اگر بیشتر امضاکنندگان متعلق به یک گروه کوچک مشترک باشند، شما در واقع کنترل را غیرمتمرکز نکرده‌اید - فقط بروکراسی اضافه کرده‌اید.
راه‌اندازی بهتر این است که امضاکنندگان خود را متنوع کنید. مشاوران خارجی، شرکای قابل اعتماد اکوسیستم، یا حتی شرکت‌های امنیتی مستقل را شامل شوید. این کار ریسک تبانی را کاهش می‌دهد و مسئولیت را فراتر از تیم بنیان‌گذار توزیع می‌کند.
همچنین مهم است که به طراحی عملیاتی فکر کنید: چند امضا required است، بازیابی چگونه انجام می‌شود اگر یک امضاکننده در دسترس نباشد، و چه آستانه‌هایی برای انواع مختلف تراکنش‌ها معقول است.
۶. اختیارات ادمین را محدود کنید
کیف پول‌های ادمین اغلب با «اختیارات مطلق» همراه هستند - توانایی mint کردن توکن، تغییر عرضه، یا توقف معاملات. در حالی که این اختیارات به عنوان محافظ در نظر گرفته شده‌اند، به طور خودکار به اهداف اصلی هکرها تبدیل می‌شوند.
به جای آن چه باید کرد؟ اولین قدم این است که قابلیت‌های ادمین را به حداقل مطلق محدود کنید. نه هر عملکردی نیاز به دسترسی superuser دارد، و مجوزهای بیش از حد گسترده، ریسک‌های اضافی ایجاد می‌کنند.
چه کار دیگری؟ از قفل‌های زمانی استفاده کنید که تغییرات را به تأخیر می‌اندازند و به جامعه یا تیم امنیتی فرصت واکنش می‌دهند. علاوه بر این، برای اقدامات حساس مانند mint کردن یا تغییر پارامترها، تأییدیه چندامضایی الزامی کنید.
۷. شبیه‌سازی سناریوهای حمله در دنیای واقعی
ممیزی‌های امنیتی بسیاری از آسیب‌پذیری‌ها را شناسایی می‌کنند، اما اغلب از نحوه رفتار واقعی مهاجمان در عمل غافل می‌شوند. اینجاست که «تیم قرمز» وارد عمل می‌شود. این تست‌های استرس، نحوه وقوع سوء استفاده‌های واقعی را شبیه‌سازی می‌کنند.
این تمرین‌ها ضعف‌های فراتر از لایه فنی را آشکار می‌کنند. ممکن است یک پروتکل روی کاغذ ایمن باشد، اما اگر تیم استارتاپ در هنگام بحران ضعیف عمل کند، همچنان شکست بخورد.
تیم قرمز مانند یک تمرین بحران برای پروژه شما عمل می‌کند. در حالی که پیش‌بینی هرگونه سوء استفاده غیرممکن است، تمرین سناریوهای پاسخ، هم سیستم‌ها و هم افراد را تجهیز می‌کند تا به سرعت و مؤثر عمل کنند.
۸. آماده کردن یک طرح پاسخ سریع
تفاوت کلیدی بین پروژه‌های بلاکچینی که سقوط می‌کنند و آن‌هایی که پس از یک هک بازیابی می‌شوند، زمان پاسخگویی است. وقتی میلیون‌ها دلار در عرض دقیقه می‌تواند از دست برود، داشتن یک playbook از پیش نوشته شده می‌تواند آینده پروژه کریپتو شما را نجات دهد.
طرح شما باید مشخص کند که چه کسی اختیار توقف قراردادهای هوشمند را دارد، چگونه با صرافی‌ها برای متوقف کردن فعالیت مشکوک تماس بگیرید، و چه ارتباطی با جامعه برقرار می‌شود.
به همان اندازه مهم، شفافیت در ارتباطات است. جوامع سریع‌تر از کاهش ارزش توکن‌ها اعتماد خود را از دست می‌دهند وقتی سکوت پس از یک سوء استفاده رخ می‌دهد. یک استراتژی پاسخ ۲۴ ساعته و تمرین شده، که اقدام فنی و پیام‌رسانی عمومی را پوشش می‌دهد، تضمین می‌کند که حتی تحت حمله نیز اعتبار خود را حفظ کنید.
فرهنگ اصطلاحات فنی
کلید خصوصی (Private Key): یک رشته کد رمزنگاری شده مخفی که مانند کلید اصلی برای دسترسی و کنترل دارایی‌های دیجیتال در یک آدرس بلاکچین عمل می‌کند.
کیف پول سخت‌افزاری (Hardware Wallet): یک دستگاه فیزیکی امن که کلیدهای خصوصی را به صورت آفلاین (خارج از اینترنت) ذخیره می‌کند تا از دسترسی هکرها در امان بماند.
چندامضایی (Multi-sig): یک مکانیزم امنیتی که برای تأیید یک تراکنش یا تغییر در قرارداد هوشمند، نیاز به تأییدیه چندین کلید خصوصی مجزا دارد.
ممیزی قرارداد هوشمند (Smart Contract Audit): یک بررسی امنیتی دقیق و تخصصی توسط متخصصان برای شناسایی آسیب‌پذیری‌ها، باگ‌ها و نقاط ضعف در کد یک قرارداد هوشمند قبل از انتشار آن.
DeFi (امور مالی غیرمتمرکز): سیستمی از برنامه‌های مالی (مانند وام‌دهی، استقراض و معامله) که بر روی بلاکچین ساخته شده‌اند و بدون نیاز به واسطه‌های مرکزی مانند بانک‌ها عمل می‌کنند.
استخر نقدینگی (Liquidity Pool): یک مجموعه از وجوه قفل‌شده در یک قرارداد هوشمند که برای تسهیل معاملات غیرمتمرکز در صرافی‌های DEX استفاده می‌شود.
اوراکل (Oracle): یک سرویس یا پل ارتباطی که داده‌های دنیای واقعی (مانند قیمت‌ها، نتایج ورزشی و ...) را به قراردادهای هوشمند در بلاکچین منتقل می‌کند.
قیمت میانگین موزون زمانی (TWAP): یک شاخص قیمتی که میانگین قیمت یک دارایی را در یک بازه زمانی مشخص محاسبه می‌کند و برای کاهش تأثیر نوسانات کوتاه‌مدت و دستکاری قیمت استفاده می‌شود.
حملات وام فلش (Flash Loan Attacks): نوعی حمله که در آن مهاجم بدون وثیقه، مبلغ بسیار زیادی وام می‌گیرد، از آن برای دستکاری بازار استفاده می‌کند و قبل از پایان تراکنش، وام را بازمی‌گرداند.
دسترسی ادمین/اختیارات مطلق (Admin Privileges/God Powers): قابلیت‌های ویژه در یک قرارداد هوشمند که به یک آدرس خاص (معمولاً تیم توسعه‌دهنده) اجازه می‌دهد عملکردهای حساس مانند توقف قرارداد، mint توکن جدید یا تغییر پارامترها را انجام دهد.
قفل زمانی (Timelock): یک مکانیزم امنیتی که اجرای یک تراکنش یا تغییر در قرارداد هوشمند را برای یک بازه زمانی مشخص به تأخیر می‌اندازد تا به کاربران فرصت بررسی و عکس‌العمل بدهد.
تیم قرمز (Red Team): گروهی از متخصصان امنیتی که با شبیه‌سازی روش‌ها و حملات واقعی مهاجمان، به ارزیابی مقاومت سیستم‌ها و فرآیندهای یک سازمان می‌پردازند.
Playbook (پلی‌بوک): یک سند یا برنامه از پیش تعریف‌شده که مراحل دقیق و مسئولیت‌ها را برای پاسخ به یک حادثه امنیتی یا بحران مشخص می‌کند.