صنايع فرهنگی؛ فناوری فرهنگی

صنایع فرهنگی و یا صنایع خلاق، یکی از مهمترین صنایع در جهان امروزی است که تاثیر شگرفی در توسعه کشور ها ایفا می کند. ایران کشوری با چهار فصل هم زمان، تنوع بالای اماکن فرهنگی و گردشگری، مردمی هنرمند و تولیدگر صنایع دستی و خلاق، زیست بوم طبیعی ارزشمند و سابقه دیرینه تاریخی می تواند با سرمایه گذاری هوشمندانه در صنایع فرهنگی، زمینه ساز توسعه پایدار مبتنی بر شاخص های فرهنگی و بومی را فراهم آورد.

سازمان يونسكو، «صنايع خلاق و فرهنگي» را به اين صورت تعريف مي‌كند: «بخش‌هايي از فعاليت سازمان يافته كه هدف اصلي آنها توليد يا بازتوليد، ارتقاء، توزيع و يا تجاري‌سازي كالاها، خدمات و فعاليت‌هاي داراي ماهيت‌هاي فرهنگي، هنري يا مبتني بر ميراث فرهنگي است.» اين رويكرد، بر مواردي بيشتر از محصولات خلاقيت بشري كه به طرز صنعتي ساخته مي‌شوند تمركز دارد و كل زنجيره توليد و همچنين كاركردهاي اختصاصي هر بخش دخيل در عرصه اين آفرينش‌ها به عموم را مربوط مي‌كند. بنابراين، اين تعريف،فعاليت‌هاي به هم مرتبط از قبيل تبليغات و طراحي گرافيك كه عامل‌هايي تعيين‌كننده در اين فرايند هستند را هم شامل مي‌شود.(يونسكو، 2015)

صنایع خلاقبه‌عنوان صنایعی که خلاقیت علمی، هنری، اقتصادی، و فناورانه را توأمان در بر می‌گیرد و از جایگاه ویژه‌ای در اقتصاد کشورها برخوردارند شناخته شده هستند. تا حدود بیست سال پیش، مفاهیم صنایع خلاق و اقتصاد خلاق وجود نداشتند، اما امروزه به‌عنوان بخش پویا، مهم و در حال رشد اقتصاد جهانی به شمار می‌‌‌‌آیند.

به دلیل پیشرفت فناوری و اینترنت، روش‌های خلاقانه‌‏ای برای تولید، توزیع و مصرف کالاها به وجود آمده است که به‌عنوان پیشران‌‏های مهم اقتصاد خلاق به شمار می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌آیند. با این حال، رشد و توسعه صنایع خلاق مستلزم وجود سرمایه، مهارت‌های کارآفرینی، زیرساخت‌های لازم و همچنین قوانین مالکیت فکری مخصوصاً حق کپی‌رایت است. استفاده از فناوری در تمامی مراحل بازارسازی، بازاریابی، طراحی، تولید، کنترل کیفیت، فروش، ارزشیابی، آموزش و پژوهش می تواند زمینه ساز رشد روزافزون و با سرعت بالای صنایع فرهنگی در کشور باشد.

چرا نیاز به توسعه سریع فناوری فرهنگی داریم؟

فناوری و محیط ساخت و عرضه صنایع فرهنگی به‌ سرعت در حال تغيير است. موضوعي كه به‌طور خاص در فناوري‌هاي جديد (فناوری ديجيتال) و جهاني‌سازي كه همراه با خودشان چالش‌ها و فرصت‌هاي جديد مي‌آورند، نشان داده مي‌شود.

رشد سریع فناوری در جهان و عقب ماندن کشور از این فناوری در هر صنعتی، زمینه ساز از دست دادن بازارهای جهانی شده است و در این میان صنایع فرهنگی شاید بیشترین آسیب را متحمل شده اند. تبلیغات در جهان امروزی دگرگون شده است. شیوه تولید و عرضه صنایع دستی و گردشگری متحول شده اند. صنعت سینما و موسیقی با سرعت رشد کرده اند و انیمیشن و بازی های رایانه ای میلیاردها دلار در عرصه جهانی ارزش آفرینی می کنند. اما ما هنوز نتوانسته ایم از این ظرفیت ارزشمند در حوزه صنایع خلاق بهره برداری کنیم. موسیقی آنلاین، گالری آنلاین، تلویزیون های اینترنتی، پرینترهای سه بعدی، شبیه سازها و سیمولاتورها، واقعیت مجازی، واقعیت افزوده و تحول اساسی در آموزش از زمینه هایی است که به سرعت جای پای خود را در عرصه صنعت امروز باز کرده است. واقعیت مجازی، شکل چدیدی از گردشگری را پایه نهاده است و موزه های آنلاین و مبتنی بر هوش مصنوعی گامی ارزشمند در دسترسی به تاریخ و فرهنگ ایجاد کرده است. ورود صنعت نانو در حوزه های سفال، رنگ، فرش و…، ورود اینترنت اشیا در صنعت پوشاک، مبل، صنایع دستی و گردشگری، ورود صنعت بایو و نورو به عرصه تبلیغات، دگرگون شدن تبلیغات در بستر تبلیغات دیجیتال و دگرگون شدن شیوه های فروش و ارزیابی در جهان مبتنی بر فناوری اطلاعات، زنگ خطری جدی برای صنایع فرهنگی است تا اگر سرمایه گذاری کلان در عرصه فناوری فرهنگی نکند، امکان از دست دادن کل بازار و جایگاه خود را خواهد داشت.

فناوری فرهنگی، فناوری خاص و یا فناوری ترکیبی در حوزه فرهنگ و صنایع خلاق است. فناوری شکل دهنده و یا تغییر دهنده فرایندها، عادات، ساختارها، مفاهیم، شیوه ها و حتی زیرساخت های فکری و ارتباطی است.

فرهنگ فناورانه، فرهنگی است که تمامی چرخه تفکر تا عرضه آن از ظرفیت های بی بدیل فناوری سیراب شده است.فرهنگی که هوش مصنوعی و داده کاوی تمامی اجزای فکری و ساختاری آن را در هم آمیخته و زمینه ساز شناخت بهتر، عرضه بهتر، تولید بهتر و برنامه ریزی بهتر شده است.

فرهنگ فناورانه فرهنگی است که تمامی فناوری های صنایع مختلف را یا عاریه گرفته است و یا با آن ترکیب گردیده و از منظر این ترکیب، خود را به بالاترین جایگاه در جهان پر رمز و راز امروزی رسانده است. یک هم افزایی و باز تعریف ارزشمند و مبتنی بر تفکر آینده نگارانه که در نظر دارد زمینه تاثیرگذاری، ارزش آفرینی، اقتصاد و راهبردهای توسعه در صنایع فرهنگی را ارتقا داده و مبانی اقتصاد فرهنگ و هنر را بروزرسانی و بازآفرینی کند. ما نیاز داریم تا درب های صنعت فرهنگی کشور را به روی تمامی فناوری های روز دنیا باز نماییم و در این میان فناوری اطلاعات مهمترین فناوری است که می تواند صنعت فرهنگی کشور را متحول سازد.

رشد سریع اینترنت و فناوری های مجازی و تاثیر شدید این فناوری بر تمامی صنایع کشور باعث شد تا یک حرکت جدی برای ارتباط فناوری اطلاعات و صنایع فرهنگی ایجاد گردد. باید تلاش کنیم تا با شبکه سازی از ظرفیت همه نهادها و سازمان های کشور در توسعه فناوری و بویژه فناوری اطلاعات در حوزه صنایع فرهنگی استفاده کنیم. تاثیر بسیار وسیع شبکه های اجتماعی در تبلیغات، سیاست، اقتصاد و توسعه فرهنگ ما را بر استفاده حداکثری از شبکه های اجتماعی داخلی و خارجی در توسعه صنایع فرهنگی رهنمون می سازد. به نظر می رسد ایجاد نهادهای غیردولتی با رویکرد توسعه فناوری در آموزش، شناسایی، تولید، بازاریابی، تبلیغات، فروش و ارزیابی صنایع فرهنگی می تواند یکی از راه های توسعه فناوری فرهنگی در کشور باشد تا زمینه ساز رشد کسب وکارهای نوپا، فعال و توانمندی باشد که می توانند ضمن ایجاد اشتغال پایدار، زمینه ساز صادرات و ارزآوری برای کشور باشند.